2554 เก็บคำว่า " สุร " ไว้ 2 คำ บอกไว้ดังนี้ – (1) สุร – ๑: (คำนาม) ผู้กล้าหาญ, นักรบ; พระอาทิตย์. (คำวิเศษณ์) กล้าหาญ, เข้มแข็ง. (ป. สูร; ส. ศูร). (2) สุร – ๒: (คำนาม) เทวดา. (คำวิเศษณ์) ทิพย์. (ป., ส. ).
พระบัณฑูรสุรสิงหนาท ควรจะหมายถึงอะไรหรือหมายถึงใคร อ่านว่า พฺระ-บัน-ทูน-สุ-ระ-สิง-หะ-นาด ประกอบด้วย พระ + บัณฑูร + สุร + สิงห + นาท (๑) " พระ " มีผู้ให้ความเห็นว่าน่าจะมาจาก " วร " (วะ-ระ) ในบาลีสันสกฤต แปลว่า " ผู้ประเสริฐ " แปลง ว เป็น พ ออกเสียงว่า พะ-ระ แล้วกลายเสียงเป็น พฺระ (ร กล้ำ) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ. ศ. 2554 บอกความหมายของ " พระ " ไว้ 13 อย่าง ในที่นี้คำว่า " พระ " เป็นคำใช้ประกอบหน้าคําอื่นแสดงความยกย่องพระเจ้าแผ่นดินหรือของที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้าแผ่นดินและเจ้านายชั้นสูง เช่น พระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ (๒) " บัณฑูร " อ่านว่า บัน-ทูน เป็นคำไทย (" เป็นคำไทย " ในที่นี้ หมายถึงไม่ใช่คำบาลี แต่คำไทยจะเอามาจากภาษาอะไรก็ว่ากันไปอีกทีหนึ่ง) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ. 2542 บอกไว้ว่า – " บัณฑูร: (คำราชาศัพท์) (คำนาม) คําสั่ง, คําสั่งกรมพระราชวังบวร. " ต่อมา พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ. 2554 ปรับแก้คำนิยามใหม่เป็นดังนี้ – " บัณฑูร: (คำราชาศัพท์) (คำนาม) คำสั่ง, คำสั่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคล. (คำโบราณ) (คำนาม) พระมหาอุปราช, คำสั่งพระมหาอุปราช. " (๓) " สุร " " สุร " ในความหมายนี้ บาลีเป็น " สูร " (สู-ระ สู- สระ อู) รากศัพท์มาจาก สุรฺ (ธาตุ = กล้าหาญ) + อ (อะ) ปัจจัย, ทีฆะ อุ ที่ สุ -(รฺ) เป็น อู ( สุรฺ > สูร): สุรฺ + อ = สุร > สูร แปลตามศัพท์ว่า " ผู้กล้าหาญ " " สูร " (ปุงลิงค์) ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้ – (1) วีรบุรุษ, คนกล้า (a hero, a valiant man) (2) กล้าหาญ, แกล้วกล้า (valiant, courageous) (3) ความกล้าหาญ (valour) บาลี " สูร " ภาษาไทยใช้เป็น " สุร " (สุ- สระ อุ) ก็มี คงเป็น " สูร " ก็มี ในที่นี้ใช้เป็น " สุร " พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.
eyetracker.app, 2024